En dan is het moment aangebroken dat je naaste is overleden en je de uitvaart gaat voorbereiden. Meestal heb je hiervoor een paar dagen tot een ruime week de tijd. De uitvaartbegeleider helpt om de eerste praktische zaken op de rit te krijgen. Dat geeft lucht en biedt houvast. Snel daarna komen nieuwe vragen: wat gaan we doen tijdens de afscheidsdienst?

Er is veel te kiezen.

• Wat past beter: een ‘traditionele’ dienst met de genodigden op banken of stoelen en aansluitend een informeel samenzijn?
• Of wordt het een afscheid in het favoriete café met veel gezelligheid en contact, afgewisseld met een toespraak, muziek, een live-optreden of een fotofilm?

Daarna, als deze vraag beantwoord is en de locatie is vastgelegd, rijzen er weer nieuwe vragen op:

• Wie spreekt er?
• Welke muziek willen we horen?
• Willen we foto’s laten zien en zo ja: welke?

Wat je ook kiest. Als het bij jullie past, is het altijd goed.

Iets doen

Maar heb je er al eens over nagedacht om samen iets te doen tijdens een afscheidsdienst? Kaarsen aansteken, bloemen neerleggen of misschien nog iets anders? Iets doen verbindt de aanwezigen en brengt teweeg wat we met woorden niet kunnen zeggen. Wat je doet tijdens een dienst heet een ritueel.

Wat is een ritueel?

Een ritueel omvat een geheel aan handelingen waaraan je een bijzondere betekenis en waarde ontleent. Daarbij kun je symbolen, woorden, beelden en klanken gebruiken. Er zijn traditionele afscheidsrituelen, zoals: kaarsen aansteken, samen bidden of het lichaam van de overledene zegenen. Er zijn ook nieuwe rituelen, op maat vormgegeven. Als ritueelbegeleider ben ik actief sinds 2016 en heb ik getuige mogen zijn van de geboorte van vele.

Voorbeeld: het rozenritueel

Zo was er de familie die het rozenritueel bedacht. Ze waren als gezin uit elkaar gegroeid en toen hun moeder was overleden, hoopten ze dat ze elkaar weer vaker zouden zien.

De kinderen brachten hun moeder de afscheidsruimte binnen en legden hun gezamenlijke bloemstuk met rozen in verschillende kleuren op de kist. Tijdens de dienst werd een symbolisch verhaal voorgelezen. Daarna kregen alle kinderen een roos, ieder in een eigen kleur. Een ritueel om te zeggen: jullie zijn geboren uit dezelfde bloem en horen bij elkaar. Jullie zijn allemaal verschillend, maar hoezeer jullie ook uit elkaar zijn gegroeid, jullie hebben dezelfde wortels.

De werking van een ritueel

Een ritueel maakt het onzegbare zegbaar. In dit geval aan de hand van een verhaal en een gebaar werden de kinderen uitgenodigd om weer contact te leggen, ieder vanuit diens eigen persoonlijkheid en wens.

“Het voelde goed om dat zo te doen. Dat laatste gebaar van onze moeder gaf een gevoel van verbinding tussen ons en opende de weg naar hernieuwd contact.“

Meer weten?

Wil je meer informatie over de mogelijkheden van rituelen bij afscheid? Zoek je inhoudelijke begeleiding bij een afscheidsdienst? Voor meer informatie kun je terecht op www.simonesnakenborg.nl of neem contact op met Simone.

Foto en voorbeeld zijn geplaatst met toestemming van de familie.